ابوریحان محمدبن احمد البیرونی ملقب به ابوریحان بیرونی، فیلسوف و جغرافیدان و فیزیکدان و ریاضیدان، بزرگ ایران در سوم ذیالحجه سال ۳۶۲ هـ. ق در حوالی خوارزم متولد گردید.
اینکه چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند، علتهای متعددی ذکر کردهاند که مشهورترین آن این است که: بیرون همان معنای فارسی امروزی را دارد، لذا منظور از بیرونی یعنی خارج از شهر خوارزم. در واقع چون ابوریحان در اطراف شهر خوارزم و در یک روستا متولد شد، به او لقب بیرونی، یعنی خارج از خوارزم دادند.بعضیها هم گفتهاند چون ابوریحان به غیر از مدت کمیاز عمرش، بقیهی عمر خود را در خارج از خوارزم گذراند، به او لقب بیرونی دادهاند.
ابوریحان بیرونی محمد بن احمد بیرونی خوارزمی (۳۶۲- پس از ۴۴۰ق/۹۷۳-۱۰۴۸م)، دانشمند برجسته ایرانی در نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم میباشد. وی نویسندهای جامع الاطراف و صاحب آثار پرشماری در ریاضیات، نجوم، دارو شناسی، کانی شناسی، جغرافیا و هند شناسی بوده است. او در میان دانشمندان دورۀ اسلامی بیشتر با کنیه خود و به ندرت با نسبت خوارزمی شناخته میشود، اما پژوهشگران اروپایی معمولاً او را بیرونی می نامیدند
او در بیرونِ (خارج) شهر کات، پایتخت کهن خوارزم که در آن روزگار خوارزمشاهیان آل عراق بود، یا شاید دژی به نام بیرون در خوارزم زاده شد. خود بیرونی در شعری گفته است که پدر خود را نمیشناسد، چه رسد به آنکه بداند نیایش کیست. گرچه اغراق شاعرانه در این سخن آشکار است، اما میتوان با استناد به آن گفت که وی احتمالاً از خانوادهای اشرافی نبوده است از مورد شخصیتهایی است که با پیشرفت علوم، ابعاد شخصیت علمیاش برای جهانیان آشکار شد. ابوریحان مردی است که به اکثر علوم طبیعی، زمان خود احاطه داشت. او از اولین کسانی است که در تمدن اسلامی به پیدا کردن وزن مخصوص بسیاری از اجسام مبادرت ورزید. آنچنان وزن مخصوص این اجسام را دقیق محاسبه کرده که اختلاف آنها با وزنهای مخصوصی که دانشمندان قرون اخیر با توجه به تمام وسائل جدید خود تهیه کردهاند، بسیار ناچیز است.
بیرونی (به سال ۳۶۲) در «بیرونِ» (در اصطلاح کنونی، «حومه») شهر کاث، پایتخت خوارزمشاهیان اَفریغی، به دنیا آمد (نسبت «بیرونیِ» او بدین سبب بود) و بیست و پنج سالِ نخست عمر خود را در خوارزم گذراند.
بیرونی در ۴۲۷ق سن خود را ۶۵سال قمری یا ۶۳ سال شمسی یاد کرده است. که سال ۳۶۲ق برای تولد وی به دست میآید. غضنفر تبریزی، یکی از شیفتگان شخصیت بیرونی، براساس زایچهای که برای وی یاد کرده، تولد او را ۱۰ و ۴۰ دقیقۀ بامداد پنجشنبه ۳ ذیحجه ۳۶۲ق/۴ سپتامبر ۹۷۳م «مطابق با روز مهر یا ۱۶ شهریور ۳۴۲فارسی (و نه ۱۶ شهریور سال شمسی) و ۴ ایلول ۱۲۸۴ اسکندری» آورده است. اما به زایچهای که مبنای محاسبات غضنفر بوده است، چندان نمیتوان اعتماد داشت.
منبع:سایت.معتبر.ویکی.فقه